Zie als een vleermuis

De opdracht: experimenteren maar 

De spelregels voor één persoon

1. Ga voor het infobord van de vleermuizenbunker of een boom staan. 

2. Sluit je ogen of doe een blinddoek op.

3. Maak klikgeluiden met je mond door je tong op je gehemelte te duwen.
    Experimenteer met hoge en lage klanken, wat lukt het beste?

4. Kom zo dicht mogelijk bij het bord of de boom staan zonder je armen uit te strekken. Je mag enkel
    een klikgeluiden maken. 

•          Wanneer ben je gestopt?
•          Hoe wist je dat je dicht bij het bord stond?
•          Welke zintuigen gebruik je om niet tegen het bord te lopen?
•          ...

De spelregels voor een groep
 

1. Ga naar een open plek.

2. Blinddoek 1 persoon.

• Laat de persoon 1 keer klappen en luister allemaal goed hoe dat klinkt.
• Ga nu zelf dicht voor de geblinddoekte persoon staan. Laat de geblinddoekte persoon nog een keer klappen en luister aandachtig.
  Hoor jij een verschil? Hoort de geblinddoekte een verschil?

3. De andere personen gaan in een cirkel rond de geblinddoekte persoon staan.
    Zorg ervoor dat er voldoende ruimte is tussen elke persoon, zodat er telkens een weg leidt tot buiten de cirkel voor de geblinddoekte persoon.

4. De geblinddoekte persoon zoekt nu door te klappen zijn of haar weg tot buiten de cirkel. Hou je vriend(in) tegen mocht hij/zij in de sloot dreigen te stappen ;-)
 

De uitleg: 

Hoe vinden vleermuizen in het donker hun voedsel?

• Hoe voelt het om de weg te zoeken enkel met je gehoor?
• Ben je tegen een boom gebotst met je ogen dicht? Of heeft je gehoor je gered? 
• Wat zou dit experiment te maken hebben met vleermuizen die jagen in het donker? 
• Hoe kan je met je oren klikgeluiden 'zien'? 

Vleermuizen kunnen 's nachts met hun oren 'zien'. Miljoenen jaren evolutie heeft ze tot meesters van echolocatie gemaakt. Ze gebruiken echolocatie om een prooi of object in de donkere nacht te lokaliseren.

Echolocatie, hoe werkt dat?

Echolocatie werkt via het terugkaatsen van geluid (echoën) en het luisteren naar de echo.

De meeste vleermuizen maken geluiden door de spieren van hun strottenhoofd extreem snel samen te trekken. Dat zorgt voor piepjes die veel te hoog zijn om te horen met het bereik van het menselijk gehoor. De geluidsgolven van de vleermuis botsen tegen mogelijke prooien en obstakels aan. Wanneer de golven ergens tegen botsen, weerkaatsten ze in de richting waar ze vandaan kwamen. Dus hoe weet je dan hoe ver iets van je staat?

Waar is de prooi / het object?

• Kijk eens goed naar de oren van vleermuizen. Welke verschillen zie je met de oren van een mens?
• Hoe zijn de oren van een vleermuis aangepast om echolocatie te kunnen gebruiken? 

De grote oren van de vleermuis vangen weerkaatste golven op. Doordat vleermuizen hun oren goed kunnen bewegen, kunnen ze achterhalen of de prooi/ het object van links of rechts komt. 
Een vleermuis heeft ook aan de ingang van zijn oor een flapje (de tragus). Dat helpt hem om boven en onder van elkaar te onderscheiden. 

Zo achterhaalt de vleermuis dus de richting van zijn prooi of van objecten.

Hoe ver is de prooi / het object?

• Werkt je experiment als je verschillende soorten klikgeluiden maakt? Of moeten de klikgeluiden elke keer dezelfde zijn?

De vleermuis maakt een geluid met eenzelfde toon. De lucht 'golft' altijd even snel. Dat noemen wetenschappers een drukgolf met eenzelfde frequentie, wat je ziet op de figuur hieronder. 

• Wat gebeurt er met de luchtgolven als er plots een insect in de weg staat? 

Doordat de vleermuis weet wanneer hij het geluid gemaakt heeft en wanneer deze terug bij hem is, ontdekt hij hoe ver die golf gegaan is en hoe ver zijn prooi/object van hem verwijderd is.